بیست و هفتمین جلسه کافه کتاب خوارزمی و نقد کتاب قدرت پشیمانی

جمعه پنجم خرداد ۱۴۰۲ بیست و هفتمین جلسه” کافه کتاب خوارزمی” در ساعت  ۱۸:۴۵ دقیقه با موضوع نقد و بررسی کتاب ” قدرت پشیمانی” برگزار شد. پشیمانی احساسی است که بدون شک هر انسانی در طول زندگی خود آن را تجربه می کند. با خلاصه ای از کتاب وگزارش این جلسه با من همراه باشید.

یکی از باورهای رایج که همه جا عنوان می شود این است که نباید بابت چیزی پشیمان بود می گویند با پشیمانی فقط وقت مان را تلف می کنیم و زندگی را به کام خودمان تلخ می کنیم. در سال ۱۹۶۰ ترانه “پشیمان نیستم” خیلی گل کرد و معروف شد، به طوری که از این ترانه برای گنجاندن باور پشیمان نیستم در تبلیغ محصولات مختلف استفاده کرده اند از اتومبیل های لوکس گرفته تا شکلات و لوازم آرایشی…

خیلی از هنرپیشه های معروف مثل آنجلینا جولی   میگویند: هیچ اعتقادی به پشیمانی ندارم. آنتونی رابینز  سخنران انگیزشی می گوید: پشیمان نیستم…

در کتابخانه کنگره آمریکا بیش از ۵۰ کتاب با عنوان پشیمان نیستم وجود دارد. به قدری فلسفه مبارزه با پشیمانی بین عموم جا افتاده که همه خیال می کنند از بدیهیات است و کسی سر آن بحثی ندارد. چرا بیهوده خودمان را ناراحت کنیم؟ چرا بابت کارهای دیروزمان پشیمان باشیم؟ ولی باید گفت که سر تا پای این باورها غلط است. پشیمانی نه خطرناک و نه نابهنجار است. برعکس ارزشمند، روشنی بخش و معلم خوبی هم است. هدف این کتاب احیای پشیمانی در مقام احساسی ضروری و بایسته است و این که چگونه از قدرت های بی شمار این احساس برای تصمیم گیری بهتر و عملکرد مناسب تر در کار و تحصیل و سرانجام دستیابی به معنای والاتر در زندگی استفاده کنیم. پشیمانی تعریف صریحی ندارد زیرا بیش از آن که وضعیتی مشخص باشد یک فرایند است. چهار پشیمانی اصلی عبارتنداز:

• پشیمانی های بنیادین: نخستین دسته از پشیمانی های ما در زمینه های تحصیلی، مالی و سلامتی نمودهای بیرونی یک پشیمانی اصلی واحد هستند یعنی ناتوانی ما در مسئولیت پذیری، وظیفه شناسی و مصلحت اندیشی. بدون وجود سطحی از رفاه فیزیکی و امنیت کلی، تصور اهداف دیگر دشوار وچه بسا دنبال کردنشان از آن هم سخت تر باشد.

گاهی انتخاب های شخصی مان نیز این نیاز بلندمدت را تحت شعاع قرار می دهد. در مدرسه از زیر انجام دادن کار در می رویم و زودتر از آنچه باید رهایش می کنیم، ولخرجی می کنیم و در فکر پس انداز نیستیم. این نوع پشیمانی از ناتوانی ما در آینده نگری و وظیفه شناسی نشئت می گیرد. ندای این پشیمانی ای کاش فلان کار را کرده بودم هست.

• پشیمانی برآمده از جسارت: در بلند مدت معمولا از فرصت هایی که غنیمت نشمرده ایم بیشتر پشیمان می شویم آنچه مثل خوره به جانمان می افتد نفس بی عملی است. فرصت های از دست رفته برای راه اندازی کسب و کار یا بدست آوردن عشقی حقیقی یا سیاحت دنیا که همه به همین شکل معطل مانده اند.

درد پشیمانی های برآمده از جسارت در سوال”چه می شد اگر؟” است پژوهشگران به کرات دریافته اند که افراد از بی عملی بیشتر پشیمان می شوند تا از اعمالشان ، به ویژه در گذر زمان وقتی دست به عملی می زنیم از آنچه در پی می آید آگاهیم عواقب اعمال ما مشخص صریح و محدودند اما عواقب بی عملی کلی انتزاعی و بی انتهاست. پشیمانم که قبلا جراتش را نداشتم که در کارم جسورتر باشم و زیادی به حرف دیگران اهمیت می دادم.

• پشیمانی های اخلاقی: اکثر ماها می خواهیم انسان های خوبی باشیم اما گاهی انتخاب هایی پیش روی مان قرار می گیرد که وسوسه می شویم به جاده خاکی بزنیم. برعکس پشیمانی های برآمده از جسارت احتمال اینکه پشیمانی های اخلاقی با عمل همراه شوند بیشتر از بی عملی است. می توان به این موارد اشاره کرد. توهین به همکاران، قال گذاشتن در روابط رمانتیک و تهدید و ارعاب همسایه…

پشیمانی های اخلاقی بیشترین تنوع را دارند و به لحاظ فردی دردناک ترین پشیمانی هایند مثلا فردی گفته بود” به مادربزرگم که در بستر مرگ بود شیرینی ندادم در صورتی که خودش ازم خواسته بود”یا مادری که سقط جنین انجام داده بسیار پشیمان است.

• پشیمانی های ارتباطی: رفتار ما به زندگی مان سمت و سو می دهد اما افراد دیگر به آن هدف می بخشند. پشیمانی ارتباطی، بزرگترین مقوله در ژرف ساخت پشیمانی انسانی است. این پشیمانی ها از دل روابطی سر بر می آورندکه قطع شده اند یا ناتمام مانده اند .انواع روابطی که این پشیمانی ها را به بار آورده اند بی شمارند روابط همسری، والدینی فرزندی، همکاری…پشیمانی های ارتباطی چیزی شبیه این جمله اند ای کاش ارتباط برقرار کرده بودم.

پشیمانی های مرتبط با روابط اجتماعی اثر عمیق تری از سایر انواع پشیمانی به جای می گذارند زیرا احساس تعلق ما را تهدید می کنند. نیاز انسان در زمینه پشیمانی های ارتباطی عشق است. نه عشق رمانتیک بلکه عشقی وسیع تر که شامل صمیمیت ایثار و همزیستی می شود. درسی که این پشیمانی می دهد این است که همین حالا کاری بکنیم اگر رابطه ای که برایتان مهم است متوقف شده تماس بگیرید قرار ملاقاتی بگذارید احساساتتان را به زبان بیاورید و معذب بودن را کنار بگذارید.

سه مزیت پشیمانی که می توان نام برد:

۱- توانایی تصمیم گیری را بهبود میبخشد

۲- باعث ارتقای عملکردمان میشود

۳- قدرت انتقال معنا و ارتباط را تقویت می کند.

پشیمانی دردناک است مخصوصا وقتی حس می کنیم عمر را بر باد دادیم و هیچ استفاده ای نکردیم. بالاترین سرمایه انسان عمرش است و با رسیدن به سن۶۰ یا ۷۰ سالگی حس پشیمانی بیشتر می شود در واقع منفعل بودن بیشترین تاثیر را دارد. به نظرم همه پیشمانی ها قابل جبران نیستند مانند پشیمانی از دست دادن عزیزی واقعا سخت و غیر قابل جبران است یا اشتباهاتی چون اشتباهات پزشکی غیر قابل جبران هستند.

بعضی از پشیمانی ها هم تاثیر نفی دارند” من در محل کارم خیلی مطالب به همکارم یاد می دادم تمام راه و چاه کار را می گفتم و هیچ چیزی از یاد دادن دریغ نکردم ، اما ضربه بدی از این محبت دیدم بطوری که مجبور شدم از کارم استعفا بدم، و این حس پشیمانی، من را  وادار می کند از محبت به دیگر افرادی که همکارم هستند خودداری کنم و دیگر آن اشتباه را تکرا نکنم در صورتی که یاد دادن و آموزش دادن کار بدی نبود. مثل کسی که در ازدواج شکست می خورد دیگر از ازدواج دوم می ترسد. معمولا وقتی در انجام کاری احساس بر عقل غلبه دارد پشیمانی بیشتر بروز می کند .

حس پشیمانی مربوط به زمان گذشته است و این به خاطر بالارفتن آگاهی و شناخت ما نسبت به زمان قبل است برای همین احساس پشیمانی داریم و این حس در بهبود عملکرد ما در آینده بسیار نقش دارد. پشیمانی های حال حاضر ما بیشتر از زندگی نزیسته ما نشات می گیرد. بعضی از پشیمانی ها را می شود جبران کرد مثلا در یک همایش علمی نتوانستیم حضور داشته باشیم، می توانیم به فایل ضبط شده آن دسترسی پیدا کنیم وگوش کنیم اما بعضی پشیمای ها غیر قابل جبران هستند و اگر در زندگی تعادل را رعایت کنیم کمتر دچار پشیمانی می شویم، از طرفی داشتن نظم و دیسیپلین در انجام کارها خیلی مفید است و از بروز حس حسرت و پشیمانی جلوگیری می کند.

اما بیشترین حسرت ها و به نوعی عمیق ترین پشیمانی ها از بی عملی نشات می گیرد. کاری که باید در زمان خودش انجام می دادیم ولی با اهمالکاری انجام ندادیم . مورد بعدی این که وقتی دچار حس پشیمانی هستیم با خودمان مانند یک دوست رفتار کنیم بالغانه و دوستانه… نکته پایانی از کتاب که خیلی به دلم نشست این بود: وقتی احساس در خدمت تفکر است و تفکر در خدمت عمل، پشیمانی هم در خدمت بهبود ماست.

جلسه در ساعت۲۰:۱۰دقیقه به پایان رسید.

با نظر دوستان همیشه همراه برای جلسه آینده بررسی و نقد کتاب” علیه تربیت فرزند” انتخاب شد.